भारतीय रेल्वेने आपल्या प्रवाशांसाठी अनेक अद्वितीय गाड्या सुरू केल्या आहेत, त्यातील एक महत्त्वाची ट्रेन म्हणजे अमृतसर-नांदेड सचखंड एक्सप्रेस (12715/12716). ही गाडी पंजाबमधील अमृतसर आणि महाराष्ट्रातील नांदेड या दोन धार्मिक स्थळांना जोडते. विशेष म्हणजे, शीख धर्मासाठी पवित्र मानल्या जाणाऱ्या “सचखंड साहिब गुरुद्वारा (नांदेड)” च्या नावावरून या गाडीचे नामकरण करण्यात आले आहे.
गाडीचे वैशिष्ट्य आणि प्रवासाचा तपशील
सचखंड एक्सप्रेस 2,081 किलोमीटरचे अंतर पार करत 39 स्थानकांवर थांबते. या सुपरफास्ट ट्रेनमध्ये एकूण 24 डबे आहेत. त्यात:
2 SLR (स्लीपर-कम-लगेज रेक)
3 सामान्य डबे (General Class)
12 स्लीपर डबे (Sleeper Class)
5 एसी 3 टियर डबे (AC 3-Tier)
1 एसी 2 टियर डबा (AC 2-Tier)
1 पेंट्री कार (Pantry Car)
ही ट्रेन आठवड्यात दररोज धावते आणि प्रवाशांसाठी चांगली सुविधा पुरवते. तथापि, पेंट्री कारमध्ये अन्न शिजवले जात नाही, त्यामुळे प्रवाशांनी आपल्या अन्नाची व्यवस्था स्वतः करावी किंवा रेल्वे स्टेशन्सवर उपलब्ध असलेल्या सेवा वापराव्यात.
प्रवासादरम्यान मिळणारी लंगर सेवा
सचखंड एक्सप्रेसची आणखी एक उल्लेखनीय बाब म्हणजे प्रवासादरम्यान काही ठराविक स्थानकांवर प्रवाशांना मोफत लंगर (भोजन) पुरवले जाते.
हा लंगर दिल्लीच्या तिलक नगर येथील ‘वीरजी दा डेरा’ गुरुद्वाऱ्यामधून तयार करून आणला जातो.
शीख समाजातील स्वयंसेवक हे भोजन ट्रेनमधील प्रवाशांना वाटप करतात.
यात साधारणतः रोटी, डाळ, भाजी आणि प्रसादाचा समावेश असतो.
यात्रेचा धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व
शीख धर्मीयांसाठी नांदेड हे अत्यंत पवित्र तीर्थक्षेत्र मानले जाते. गुरु गोबिंदसिंग महाराजांनी येथे आपला अखेरचा प्रवास पूर्ण केला होता, त्यामुळे दरवर्षी हजारो शीख भाविक नांदेड येथे सचखंड गुरुद्वाऱ्याला भेट देतात. या पार्श्वभूमीवर, सचखंड एक्सप्रेस शीख भाविकांसाठी एक महत्त्वाचा दुवा ठरते.
ट्रेन प्रवासाचा अनुभव
प्रवाशांना आधुनिक स्वच्छतागृहे, चांगली आसनव्यवस्था आणि सुरक्षेच्या दृष्टीने सीसीटीव्ही कॅमेरे उपलब्ध आहेत.
लांब पल्ल्याच्या प्रवासासाठी आरामदायी सीट्स आणि विस्तृत बर्थ्स दिल्या जातात.
काही स्थानकांवर स्थानिक विक्रेते गुरुद्वारा साहिबच्या प्रसादासोबत पंजाब आणि महाराष्ट्रातील खास खाद्यपदार्थ विक्रीसाठी उपलब्ध असतात.
संपूर्ण प्रवाशांसाठी महत्त्वाची ट्रेन
ही ट्रेन केवळ शीख समाजापुरती मर्यादित नाही, तर अनेक हिंदू, मुस्लिम आणि अन्य धर्मीय प्रवासीही अमृतसर-नांदेड प्रवासासाठी याचा लाभ घेतात. धार्मिक यात्रांव्यतिरिक्त, अनेक प्रवासी व्यवसाय, नोकरी किंवा वैयक्तिक कारणांसाठी ही गाडी वापरतात.
